Liftgebruik bij brand: verrassende conclusies

Op 7 november 2018 kwamen meer dan 400 gebouweigenaren, VvE bestuurders, adviseurs, mensen uit de zorg en brandweermensen op uitnodiging van Liftinstituut bij elkaar om na te denken over liftgebruik bij brand. De uitspraak ‘bij brand geen lift’ verdient heroverweging, zo vonden de aanwezigen.

Maar meer dan 85% van de Nederlanders denkt er anders over en geeft op de vraag ‘Wanneer mag je de lift niet gebruiken?’ direct het antwoord: “bij brand”. Dat zit erin geramd, zo concludeerden de onderzoekers van Motivaction in een dit jaar gehouden publieksonderzoek.

Risico’s en oplossingen en ‘wat kost het?’

Dit was de inhoud van het eerste congresblok. De aftrap was voor Marco Waagmeester, algemeen directeur van Liftinstituut Holding. Hij riep op tot heroverweging van het standpunt ‘bij brand geen lift’. “In 2050 leeft 70% van de Nederlanders in steden en komen er steeds hogere gebouwen. Daarnaast zijn er in ons land in 2050 meer dan 4,7 miljoen 65-plussers, waarvan 20% afhankelijk is van de lift. Omdat bijna de helft van de slachtoffers van een woningbrand niet zelfredzaam is, pleit ik voor een gezamenlijk standpunt over het gebruik van liften bij evacuatie van minder zelfredzame personen. Naast ouderen, zijn dat ook andere mindervalide personen, zoals gehandicapten.”

De drietrapsaanpak

René Hagen, lector brandpreventie bij het Instituut Fysieke Veiligheid, gaf aan dat er geen wettelijk verbod is op gebruik van een lift bij brand. “Uit onderzoek van ons instituut blijkt dat ouderen steeds langer zelfstandig wonen. Ook komen er steeds meer complexen voor senioren. Daardoor neemt het risico op slachtoffers bij brand toe. Als er brand ontstaat, wordt het door hun afnemende zelfredzaamheid namelijk steeds moeilijker voor ouderen om via de trap te vluchten. Daarnaast hebben zij door hun vaak hoge leeftijd meer last van rook en kost het meer tijd om hen te evacueren. Het percentage ouderen dat omkomt bij brand lag in 2017 op ongeveer 50%. In 2030 is dit door de toenemende vergrijzing waarschijnlijk nog hoger, als er niets gebeurt.’’ Eén van die vluchtmogelijkheden is het gebruik van liften bij brand, zeker voor minder zelfredzame personen. Hierbij schetste Hagen een drietrapsaanpak. Hij riep om te beginnen op om zoveel mogelijk gebruik te maken van bestaande liften. En als dat niet kan, te kijken naar het aanbrengen van kleine aanpassingen hieraan, zodat deze liften langer gebruikt zouden kunnen worden bij brand. Als derde stap zou gekozen kunnen worden voor het inzetten van een evacuatielift, met name in nieuwbouwsituaties.

Denk in scenario’s in plaats van in risico’s

Ook de overheid heeft zich verdiept in het gebruik van liften bij brand, naar aanleiding van een debat in de Tweede Kamer. Ook hierbij was de aanleiding het toenemende risico van ouderen en andere minder zelfredzamen om te overlijden aan de gevolgen van een brand. Hiernaar vond recent onderzoek plaats, in opdracht van het ministerie van BZK. Susan Egging, senior adviseur bij de Anteagroep, was één van de drie onderzoekers en presenteerde de uitkomsten van dit onderzoek. Wat liften betreft, blijkt uit het onderzoek dat bij brand gewone liften kunnen worden gebruikt, met een paar kleine aanpassingen, die technisch goed uitvoerbaar zijn. Zoals een brandvrije voeding, geen afschakeling door de brandmeldinstallatie en een voorkeursschakeling bij het besturingssysteem. Ook is een vereiste dat bij brand de fotocel kan worden overruled. Haar advies aan gebouweigenaren: “Richt je aandacht op waar het potentieel in een gebouw zit en maak een plan voor wat nodig is voor de bewoners om de lift bij brand te kunnen gebruiken. Daar kunt u morgen al mee aan de slag.’’ Een hulpmiddel hierbij kan de beslisboom in het onderzoeksrapport zijn. Zie voor dit rapport: www.rijksoverheid.nl.

De zelfdenkende lift

John van Vliet, directeur van Liftinstituut, ging nog een stapje verder. “Laat niet mensen, maar de lift zélf bepalen of gebruik bij brand mogelijk is’’, was zijn insteek. “In alle gevallen is het belangrijk om bewoners goed te informeren over evacuatiemogelijkheden en hoe zij dan het beste kunnen handelen.”

Tweede congresblok een stuk interactiever

Voor een discussie met opinion leaders nodigde dagvoorzitter Judith de Bruijn vier personen uit op het podium: Heiko Haasjes, Alfred van den Bosch, Anneliek van Maarseveen en Fred Schuurs. Respectievelijk projectmanager zorgvastgoed bij Syntrus Achmea Real Estate & Finance, directeur van woningcorporatie Woonvisie en voorzitter van NEVAP, hogere-veiligheidskundige en adviseur veiligheid bij de Carante Groep, en VvE Bestuurder en oprichter van VvE Belang.

Van den Bosch legde het accent op een goede voorlichting aan en communicatie met bewoners. “We moeten hen bewuster maken van risico’s bij brand en wat belangrijk is bij een evacuatie. Daarnaast kunnen we kijken waar en hoe we liften slimmer en veiliger bij brand kunnen inzetten.’’ Hij zag minder heil in wet- regelgeving, omdat elke situatie anders is. “Wél moeten we goed kijken of het aanpassen van liften in vergelijking met andere zaken die bij corporaties spelen urgent genoeg is en of dit in balans is met de betaalbaarheid en beschikbaarheid van de woningen.”

Schuurs woont in een seniorencomplex en is lid van het bestuur van de VvE. Zijn advies was om de kenmerken van een gebouw goed in kaart te brengen en gebruik te maken van het adviescentrum Brandveilig Wonen voor het opstellen van een veiligheidsverbeterplan. “Daar komen soms heel verrassende zaken uit.’’ Daarnaast pleitte hij voor een ‘keurmerk brandveiligheid’ voor woningen en betere voorlichting over veilig gebruik van liften bij brand.

Resultaten onderzoeken

Achtereenvolgens kwamen de resultaten aan bod van een onderzoek onder gebouweigenaren, VvE’s, vastgoedeigenaren, woningcorporaties en zorgorganisaties, een publieksonderzoek en een onderzoek onder senioren.Voor meer informatie over de resultaten van deze onderzoeken, zie: https://liftgebruikbijbrand.nl/congres-en-thema/onderzoek